نگاهی به عملیات‌های زمینی گسترده ایران در جنگ ایران و عراق | ۲۰ عملیات شاخص در ۸ سال دفاع مقدس
همشهری آنلاین: در جنگ تحمیلی که به‌عنوان یکی از طولانی‌ترین جنگ‌های قرن بیستم شناخته می‌شود، ایران برای دفاع از تمامیت ارضی خود و پاسخ به تجاوز بی‌رحمانه دشمن، عملیات‌های بزرگی را طرح‌ریزی و اجرا کرد. هدف بسیاری از این عملیات‌ها آزادسازی مناطق اشغال شده توسط نیروهای بعثی عراق و تقویت موقعیت استراتژیک ایران بود. درطول ۸سال دفاع‌مقدس که از۳۱شهریور سال۱۳۵۹ آغاز و تا۲۹مرداد۱۳۷۶ طول کشید، ۱۹عملیات بزرگ، ۱۹عملیات متوسط و ۱۲۵عملیات کوچک توسط رزمندگان انجام شد که در هفته دفاع‌مقدس به برخی از مهم‌ترین عملیات‌های زمینی ایران در این دوره اشاره کرده‌ایم.
**
نام عملیات: نصر
تاریخ عملیات: ۱۵ تا ۱۸ دی۱۳۵۹
منطقه نبرد: هویزه، کرخه‌کور، دشت آزادگان
نتایج عملیات: نیروهای ایرانی ابتدا تا شرق هویزه پیش رفتند اما روز بعد ارتش عراق توانست جاده هویزه به سوسنگرد را نیز تصرف کرده و شماری از دانشجویان پیرو خط امام را در هویزه به شهادت برساند.
**
نام عملیات: فرمانده کل قوا
تاریخ عملیات: ۲۱ تا ۲۵ خرداد۱۳۶۰
منطقه نبرد: آبادان، دارخوین
نتایج عملیات: این عملیات همزمان با اعلام عدم‌کفایت سیاسی ابوالحسن بنی‌صدر نخستین رئیس‌جمهور ایران از فرماندهی کل قوا اجرایی و تمامی اهداف مورد نظر تأمین و تصرف شد. با انجام این عملیات دشمن حدود ۳ کیلومتر عقب‌نشینی کرد.
**
نام عملیات: ثامن‌الائمه
تاریخ عملیات: ۵ مهر ۱۳۶۰
منطقه نبرد: شرق رود کارون، آبادان
نتایج عملیات: کلاسیک‌ترین عملیات نیروهای ایرانی در طول جنگ و کاملاً بر پایه اصول نظامی بود. خارج کردن آبادان از محاصره یکساله و آزادسازی بیش از ۱۵۰ کیلومترمربع از اراضی اشغال‌شده توسط ارتش عراق از دستاوردهای این عملیات بودند.
**
نام عملیات: طریق‌القدس
تاریخ عملیات: ۸ تا ۱۵ آذر ۱۳۶۰
منطقه نبرد: شمال و جنوب کرخه، دشت آزادگان
نتایج عملیات: آزادسازی بستان و ۷۰ روستای منطقه و ۵ پاسگاه مرزی-تصرف مناطق الله‌اکبر و تنگه چزابه
**
نام عملیات: فتح‌المبین
تاریخ عملیات: ۲ تا ۱۰ فروردین۱۳۶۱
منطقه نبرد: غرب کرخه
نتایج عملیات: بازپس‌گیری ۲۵۰۰ کیلومترمربع از خاک ایران از نیروهای عراقی، آزادسازی جاده استراتژیک دزفول تا دهلران، تصرف چاه‌های نفت ابوقریب در ارتفاعات تینه
**
نام عملیات: بیت‌المقدس
تاریخ عملیات: ۱۰ اردیبهشت تا ۳ خرداد ۱۳۶۱
منطقه نبرد: خرمشهر- دشت آزادگان
نتایج عملیات: آزادسازی خرمشهر و منطقه هویزه و پادگان حمید، عقب‌نشینی گسترده نیروهای عراق از استان خوزستان و موضع‌گیری آنها در اطراف شهر بصره جهت مقابله با حمله احتمالی نیروهای ایرانی
**
نام عملیات: رمضان
تاریخ عملیات: ۲۲ تیر تا ۷ مرداد۱۳۶۱
منطقه نبرد: شرق بصره
نتایج عملیات: نخستین مواجهه نیروهای ایرانی با سنگرهای مثلثی بود که عراق طرح آن را از اسرائیل فرا گرفته بود. این عملیات بزرگ‌ترین نبرد زمینی بود.
**
نام عملیات: مسلم بن عقیل
تاریخ عملیات: ۹ مهر تا ۱۵ مهر ۱۳۶۱
منطقه نبرد: منطقه سومار
نتایج عملیات: با هدف فائق آمدن بر ناکامی عملیات رمضان شکل گرفت که با موفقیت همراه شد.
**
نام عملیات: محرم
تاریخ عملیات: ۱۰ تا ۲۰ آبان۱۳۶۱
منطقه نبرد: موسیان، ارتفاعات مرزی «میال حمرین»، جنوب‌شرقی دهلران
نتایج عملیات: تصرف منابع نفتی موسیان و بیات و همچنین حوضچه‌های نفتی زبیدات که مشتمل بر ۷۰ حلقه چاه نفتی بود.
**
نام عملیات: والفجر مقدماتی
تاریخ عملیات: ۱۷ تا ۲۱ بهمن۱۳۶۱
منطقه نبرد: فکه – چزابه
نتایج عملیات: لو رفتن طرح عملیات توسط نیروهای سازمان مجاهدین خلق، ناکامی نیروهای ایرانی در تصرف پل غزیله و تصرف شهر العماره
**
نام عملیات: والفجر ۱
تاریخ عملیات: ۲۱ تا ۲۸ فروردین۱۳۶۲
منطقه نبرد: جبل فوقی- شمال فکه
نتایج عملیات: دستیابی نسبی نیروهای ایرانی به ارتفاعات موردنظر، ضعف فرماندهی نیروهای زمینی به علت اتکای بیش از حد به واحد توپخانه، عقب‌نشینی نیروهای ایرانی به مواضع قبلی بعد از چند روز
**
نام عملیات: والفجر ۲
تاریخ عملیات: ۲۹ تیر تا ۱۳ مرداد۱۳۶۲
منطقه نبرد: حاج عمران
نتایج عملیات: با همکاری کردهای بارزانی با قوای ایران، لو رفتن عملیات توسط حزب دمکرات کردستان ایران به قوای عراقی، ۸۰ درصد اهداف عملیات تحقق یافت. همچنین اسناد زیادی از حزب دمکرات کردستان ایران به‌دست نیروهای ایرانی افتاد.
**
نام عملیات: خیبر
تاریخ عملیات: ۳ تا ۲۲ اسفند۱۳۶۲
منطقه نبرد: هورالهویزه
نتایج عملیات: نیروهای ایرانی توانستند خود را به رودخانه دجله رسانده و تردد خودروها در راه بصره به بغداد را قطع کنند، تصرف دو جزیره مجنون به مساحت ۱۶۰ کیلومترمربع، تصرف ۵۰ حلقه چاه نفت، استفاده گسترده عراق از سلاح شیمیایی و شروع جنگ نفتکش‌ها
**
نام عملیات: بدر
تاریخ عملیات: ۱۹ تا ۲۶ اسفند۱۳۶۳
منطقه نبرد: هورالهویزه- شمال بصره
نتایج عملیات: پیشروی کم نیروهای ایرانی در مواضع عراق تا شرق دجله و ناکامی در عبور از آن، ناتوانی آتشباری مناسب نیروهای ایرانی به نیروهای عراق به‌دلیل کمبود امکانات و شروع جنگ شهرها
**
نام عملیات: والفجر ۸
تاریخ عملیات: ۲۰ بهمن تا ۲۹ فروردین ۱۳۶۵
منطقه نبرد: شبه‌جزیره فاو
نتایج عملیات: تصرف شهر فاو، راس‌البیشه، جاده فاو تا بصره، قطع دسترسی عراق به خلیج‌فارس-گسترده‌ترین استفاده از سلاح‌های شیمیایی در طول جنگ از جانب ارتش عراق- اسارت ۳۰۰۰ سرباز عراقی توسط نیروهای ایرانی-تصویب قطعنامه ۵۸۲ شورای امنیت، ساخت پل «بعثت» با استفاده از ۵۰۰۰ لوله روی اروندرود و مصدومیت شیمیایی بیش از ۱۵۰۰۰ سرباز ایرانی در ۱۷ روز
**
نام عملیات: کربلای ۴
تاریخ عملیات: ۳ تا ۵ دی ۱۳۶۵
منطقه نبرد: غرب جزیره مینو، ابوالخصیب
نتایج عملیات: لو رفتن طرح عملیات پیش از آغاز آن توسط هواپیماهای آواکس آمریکایی، مسدود کردن حفر کانال در معبر اصلی محور و پر کردن آن با مازوت جهت زمینگیر کردن نیروهای ایرانی و شکست نیروهای ایرانی در تصرف جزایر ام‌الرّصاص و ابوالخطیب
**
نام عملیات: کربلای ۵
تاریخ عملیات: ۱۹ دی تا ۴ اسفند۱۳۶۵
منطقه نبرد: شرق بصره
نتایج عملیات: تصویب قطعنامه ۵۹۸، پیشروی ۱۲ کیلومتری به سمت بصره، تصرف ۱۱ قرارگاه ارتش عراق، آزادسازی ۱۵۰ کیلومتر از مساحت ایران و انهدام ۸۱ تیپ و گردان مستقل ارتش عراق
**
نام عملیات: کربلای ۱۰
تاریخ عملیات: ۲۵ فروردین تا ۵ اردیبهشت ۱۳۶۶
منطقه نبرد: محور بانه- سردشت- ماووت
نتایج عملیات: پیشروی کند نیروهای ایرانی در راه‌های سخت‌گذر منطقه، ناکامی در تحقق نیمی از اهداف اولیه عملیات، پیشروی۳۴ کیلومتری در خاک عراق، زمینگیری نیروهای دوطرف در ارتفاعات شاخ‌گولان
**
نام عملیات: والفجر ۱۰
تاریخ عملیات: ۲۴ تا ۲۹ اسفند۱۳۶۶
منطقه نبرد: حلبچه، سلیمانیه
نتایج عملیات: آخرین عملیات نظامی ایران بود که از جانب فرماندهان به‌عنوان آخرین ضربه به ارتش عراق در جهت پذیرفتن قطعنامه۵۹۸ شناخته می‌شود. این عملیات با موفقیت کامل همراه شد و شهرهای حلبچه، دوجیله و خورمال به تصرف نیروهای ایرانی درآمدند، محاصره شهر سلیمانیه عراق و بمباران شیمیایی شهر حلبچه عراق توسط رژیم بعث
**
نام عملیات: مرصاد
تاریخ عملیات: ۴ تا ۸ مرداد ۱۳۶۷
منطقه نبرد: کرمانشاه
نتایج عملیات: شکست کامل عملیات «فروغ جاویدان»، عقب راندن نیروهای مهاجم به پشت مرزهای بین‌المللی، کشتن۲۰۰۰ نفر و دستگیری۲۵۰ نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران و پذیرش قطعنامه۵۹۸ شورای امنیت توسط صدام حسین
