استاد عزت الله صمصام، پیشکسوت تعزیه کشور و گیلان روز پنجشنبه، ۲۹ شهریورماه در سن ۷۷ سالگی دار فانی را وداع گفت.
خبرنگار ایسنا در گفت وگویی با فرامرز طالبی از این نویسنده و پژوهشگر درباره چگونگی همکاری استاد عزت الله صمصام در تالیف کتاب «تعزیه گیلان» می پرسد. او می گوید: زنده یاد صمصام مرا با تعزیه خوان های پیشکسوت گیلان آشنا کرد؛ به همراه ایشان کیلومترها راه طی کردم تا به دیار تعزیه خوان ها بروم و در گفت وگو با آنها یادداشت تهیه کنم. به یک معنا باید بگویم که ایشان مرا به تعزیه گیلان پیوند زد و این کمک و همکاری او باعث شد که کتاب «تعزیه گیلان» با دقت و سرعت بیشتری به اتمام برسد.
وی تصریح می کند: مرحوم صمصام نسبت به بیشتر تعزیه خوان ها شناخت قابل توجهی داشت؛ جدا از این، خود او دارای صدایی خوش بود و موسیقی تعزیه را می شناخت و تقریبا با همه گروه های تعزیه در گیلان آشنا بود.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه می دهد: خانواده صمصام نقش بزرگ و سازنده ای در تعزیه نه تنها در گیلان که در ایران داشتند؛ از این رو باید برای زنده یاد صمصام در شناخت تعزیه جایگاه ویژه ای تعریف کرد.
طالبی می افزاید: با کمک صمصام توانستم مسیر راه حرکت تعزیه خوان های دوره گرد از رشت تا مشهد را ثبت کنم؛ آنها از راه جاده کنار حرکت می کردند و در همین مسیر در مکان های از پیش تعیین شده مراسم تعزیه را اجرا می کردند و در زمان برگشت از مشهد نیز در همان مسیر در مکان هایی که مراسم تعزیه را به جای نیاورده بودند، تعزیه می خواندند؛ زندگی گروهی تعزیه خوان های رشت و تقسیم کار و خورد و خوراک و نیز مکان استراحت و خواب آنها ثبت شده است و به نظر این موضوع تاکنون در هیچ یک از منابع تعزیه در ایران نیامده، اما با کمک زنده یاد عزت الله صمصام بود که این نکته مهم زندگی تعزیه خوان های دوره گرد نوشته شد.
از فرامرز طالبی درباره هنر مذهبی – سنتی تعزیه می پرسم و وی عنوان می کند: تعزیه بزرگترین نماد نمایشی در جهان اسلام است و به شیعیان تعلق دارد؛ شیوه های اجرای تعزیه در نقاط مختلف ایران می توانست در هنر تئاتر که مدرن بود تاثیر بگذارد، به گونه ای که ما صاحب نوعی تئاتر ملی بشویم که نشد. البته اروپایی ها با استفاده از نمایش های مذهبی خود تئاتر مدرن را شکل دادند. هنرمندان و پژوهشگران اندک شمار ما در این راه تلاش بسیار کردند تا در اجرای تئاتر مدرن از شیوه های سنتی تعزیه استفاده کنند که موفق نبودند و به معنای درست تر دیر به فکر افتادند.
این نویسنده و پژوهشگر در پاسخ به این سوال که «پژوهشگران جوان علاقه مند به هنر تعزیه با توجه به تلاش های استاد صمصام و خانواده ایشان در امر تعزیه در گیلان، چه باید بکنند؟»، یادآور می شود: برای انجام پژوهش، نخست باید به سراغ تعزیه خوان های قدیمی رفت و با زیرکی هر آنچه که از تعزیه آموختند را پرسید و شیوه های اجرای تعزیه در منطقه ای که کار کرده اند را جویا شد و بعد باید به دنبال اسناد رفت، زیرا تاریخ با سند نوشته می شود و در این صورت است که می توان با توجه به شناخت از تعزیه آن را تفسیر و تاویل کرد.
وی در پایان درباره میراث استاد صمصام نیز اضافه می کند: به دلایل مختلف تعزیه خوان ها کمتر درباره چگونگی کار خود نوشته اند؛ خوشبختانه زنده یاد صمصام در کتاب «تعزیه گیلان» رد پای ویژه ای از خویش به یادگار گذاشته است و از آنجا که ایشان شخصیتی فرهنگی بود، توانست کلیه نسخه های خطی تعزیه خود را به سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان اهدا کند. این کار بزرگ ایشان سبب حفظ این اسناد بسیار مهم در گیلان شده است و برای پژوهشگران و علاقه مندان به این هنر مذهبی، به ویژه جوانان این امکان را فراهم آورده تا با مطالعه و بررسی این نسخه های خطی کار پژوهش خود را آغاز کنند.
به گزارش ایسنا، عزت الله صمصام متولد سال ۱۳۲۶ در رشت بود. پدرش عنایت‌الله صمصام یکی از بزرگترین شخصیت‌های تعزیه در ایران و گیلان بود. عزت‌الله صمصام از کودکی به سرپرستی پدر وارد تعزیه شد و تا جوانی به این کار ادامه داد.
پس از خدمت سربازی به پژوهش در ادبیات تعزیه(شعر آئینی) و موسیقی تعزیه پرداخت. موسیقی تعزیه را نخست از پدر و پس از آن از ابوالقاسم سالاری و محمدحسین دلخوش آموخت. وی در تهران نزد اسماعیل مهرتاش و در شیراز نزد حسین بیات آموزش موسیقی دید و دوباره نزد اسماعیل مهرتاش بازگشت و به تکمیل آموخته‌های خود ادامه داد و با اجازهی استاد خود به تدریس موسیقی ایران پرداخت.
در آغاز انقلاب او کارشناس تعزیه در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی رشت شد و در سال ۱۳۷۵ گروه تعزیه سوره را در حوزه هنری گیلان مدیریت کرد. او همچنین به تدریس موسیقی سنتی ایران و پژوهش در ردیف‌های آوازی در روزهای آخر عمر خود مشغول بود.
این هنرمند پیشکسوت تعزیه پنجشنبه گذشته، ۲۹ شهریورماه ۱۴۰۳ در ۷۷ سالگی دارفانی را وداع گفت.
انتهای پیام
