به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام دکتر غلامرضا پیوندی مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یادداشتی در خصوص وظایف منتظران نوشته است:
در کتاب مکیال المکارم آمده است: چون ما نمی‌توانیم حقوق آن حضرت را ادا نمائیم و شکر وجود و فیوضاتش را آن طور که شایسته است، به جا آوریم بر ما واجب است آن مقدار از ادای حقوق آن حضرت را که از دستمان ساخته است، انجام دهیم. بهترین امور در زمان غیبت آن حضرت، انتظار فرج آن بزرگوار و دعا برای تعجیل فرج او و اهتمام به آنچه مایه خشنودی آن جناب و مقرب شدن در آستان اوست، می‌باشد.
امام صادق علیه السلام: مَن سَرَّهُ أن یَکونَ مِن أصحابِ القائِمِ فَلیَنتَظِر وَلیَعمَل بِالوَرَعِ ومَحاسِنِ الأَخلاقِ وهُوَ مُنتَظِرٌ، فَإِن ماتَ وقامَ القائِمُ بَعدَهُ کانَ لَهُ مِنَ الأَجرِ مِثلُ أجرِ مَن أدرَکَهُ، فَجُدّوا وَانتَظِروا هَنیئًا لَکُم أیَّتُهَا العِصابَةُ المَرحومَةُ؛
هرکه دوست دارد از یاران قائم باشد، پس باید انتظار کشد و در حالی که منتظر است، پارسایی و اخلاق نیک را در پیش گیرد. اگر (با چنین حالتی) از دنیا برود و بعد از مرگ او، قائم قیام کند، همانند اجر کسی را دارد که قائم را درک کند. پس (در کار و عمل) بکوشید و منتظر باشید؛ گوارایتان باد ای جماعت مشمول رحمت. (الغیبة للنعمانی؛ ص ۲۰۰، ح ۱۶)
۱. هدیه هر روز به امام زمان مهدی موعود
الف. هر روز دو رکعت نماز هدیه
هر روز بعد از نماز صبح دو رکعت نماز بخوانیم و به امام مهربانم هدیه کنیم و بعد از سلام نماز این تعقیب نماز صبح را بخوانیم:
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاهْدِنِی لِمَا اخْتُلِفَ فِیهِ مِنَ الْحَقِّ بِإذْنِکَ، إِنَّکَ تَهْدِی مَنْ تَشَاءُ إِلیٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ.
خدایا بر محمد و خاندان محمد درود فرست و مرا به آن حقیقتی که در آن اختلاف شده به اذن خود راهنمایی کن، تو هرکه را بخواهی به راه راست هدایت می‌کنی.
ب. دادن صدقه برای سلامتی و ظهور امام عصر
صدقه برای حضرت حجت به دو صورت قابل تصور است:
صدقه از جانب امام عصر عجل الله تعالی فرجه: انسان به نیابت از آن حضرت صدقاتی را می‌دهد؛ همان طوری که در روایات داریم به نیابت از ائمه علیهم السلام حج انجام دهید.
صدقه برای سلامتی آن حضرت: در این مورد صدقه برای سلامتی آن حضرت می‌تواند از دوری بیماری‌ها باشد. طبق روایات ممکن است وجود مقدس امام همانند انسان‌های دیگر دچار بیماری شود. در تاریخ زندگانی امام صادق (ع) چنین آمده که بر حضرتش تبی عارض گشت، حضرت چندین بار «یا فاطمه» گفتند. (بیت الاحزان، حاج شیخ عباس قمی) یا در جای دیگر آمده که امام صادق (ع) در شب بیست و سوم ماه رمضان مریض بودند دستور دادند با همان حال بیماری، ایشان را به مسجد ببرند. (مفاتیح الجنان، اعمال وارده در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان)
البته دعا و اعمال برای سلامتی حضرت در برخی از ادعیه معتبر نیز سفارش شده است؛ برای مثال در اعمال سرداب امام زمان در سامرا وارد شده که حضرت امام رضا علیه‌السلام امر می‌فرمودند به دعا نمودن، برای حضرت صاحب‌الامر «عجل الله تعالی فرجه» به این دعا:
اللّٰهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِیِّکَ وَخَلِیفَتِکَ وَحُجَّتِکَ عَلَیٰ خَلْقِکَ، وَ لِسانِکَ الْمُعَبِّرِ عَنْکَ، النَّاطِقِ بِحِکْمَتِکَ، وَعَیْنِکَ النَّاظِرَةِ بِإِذْنِکَ، وَشاهِدِکَ عَلَیٰ عِبادِکَ، الْجَحْجاحِ الْمُجاهِدِ الْعائِذِ بِکَ الْعابِدِ عِنْدَکَ، وَأَعِذْهُ مِنْ شَرِّ جَمِیعِ مَا خَلَقْتَ وَبَرَأْتَ وَأَنْشَأْتَ وَصَوَّرْتَ، وَاحْفَظْهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ، وَمِنْ خَلْفِهِ، وَعَنْ یَمِینِهِ، وَعَنْ شِمالِهِ، وَمِنْ فَوْقِهِ، وَمِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِکَ الَّذِی لَایَضِیعُ مَنْ حَفِظْتَهُ بِهِ، …..
ای پروردگار تو هر بلا را دفع کن از ولی خود و خلیفه خویش و حجت بر خلق عالمت و زبانت که از تو به سخن آید و به حکمت بالغه تو گویا باشد؛ و چشم بینای تو که به امر تو می‌نگرد و گواه بندگان تو و بزرگترین مجاهدان در راه تو و پناه آرنده به حضرتت و بندگی حضور حضرتت کند. و او را ای خدا از شر جمیع مخلوقاتت که انشا و ایجاد فرمودی در پناه خود حفظ کن. و از شرور پیش رو و پشت سر و طرف راست و چپ و از فوق و تحت از همه آنها او را حفظ کن؛ که هر کس را تو حفظ کنی مصون از هر فساد و نابودی است.
ج. دعا برای سلامتی امام زمان
یکی از بهترین و بی منت ترین دعاها برای سلامتی و توجه به حضرت حجت دعای معروف به سلامتی امام زمان است؛ دعای برای ما عادی شده و خیلی به محتوای آن توجه نداریم. یکی از دعاهایی که انسان در آن فقط برای حضرت حجت خدا را می‌خواند و برای خود خواسته‌ای را مطرح نمی‌کند، همین دعا است. فقط به عشق حضرت و اظهار ارادت به او می‌خوانیم.
این دعا با «اللَّهُمَ کُنْ لِوَلِیکَ» آغاز می‌شود. با توجه به اینکه دعا در منابع معتبر روایی و کتاب‌های دعا نقل گردیده، می‌توان به صحت و اعتبار آن حکم کرد. (الکافی، ج ۴، ص ۱۶۲؛ تهذیب الأحکام، ج ۳، ص ۱۰۳؛ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ج ۲، ص ۶۳۰)
این دعا، هرچند مخصوص شب ۲۳ رمضان است؛ اما آن را در همه حال و زمان می‌توان خواند؛ زیرا گفته شده این دعا را در هر حالتی (ایستاده، نشسته و سجده) در شب ۲۳ رمضان و بلکه کل ماه رمضان و در همه لحظات عمر تکرار کنید. در روایت نقل شده در کافی و تهذیب به نکته تاکید شده است.
دعا برای حفظ و سلامتی امام مهدی (عج) را این دانسته که دعا برای حفظ امام در راستای انجام رسالت و تحمل بار امامت -چه در دوران غیبت و چه ظهور- است؛ زیرا تحمل چنین بار سنگینی نیازمند حفظ و عنایت ویژه الهی است.
کسی که سلامتی امام زمانش برایش مهم است، مسلماً آزردن آن حضرت برایش سخت است در نتیجه دعا برای سلامتی آن حضرت، انسان را بر انجام کارهایی وامی دارد که موجب خشنودی آن حضرت و در نتیجه سبب رسیدن به مقام رضوان الهی می‌گردد. دعا بسیار مؤثر است و موجب فرج آن حضرت و نیز فرج و گشایش در زندگی مؤمنان می‌شود.
امام حسن عسکری در قنوت نماز این دعا را می‌خواندند:
فَاجْعَلْهُ اللَّهُمَّ فِی أَمْنٍ مِمَّا نُشْفِقُ عَلَیْهِ مِنْهُ وَ رُدَّ عَنْهُ مِنْ سِهَامِ الْمَکَایِدِ مَا یُوَجِّهُهُ أَهْلُ الشَّنَآنِ إِلَیْه …؛ خداوندا! او (امام زمان) را در پناهگاهی قرار داده تا از شر متجاوزان در امان باشد. خدایا! او را از چیزهایی در امان بدار که بر ایش می‌ترسیم و تیرهای نیرنگ را که کینه بدخواهانش به سوی او پرتاب می‌کنند بر طرف ساز. (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج ۱، ص ۱۶۱)
بنابراین با توجه به کلمات گهربار معصومین دعا و صدقه برای سلامتی و حفظ وجود مبارک امام عصر (علیه السلام) صحیح و بایسته می‌باشد.
البته خداوند متعال خلیفه و ولی خود را از هر گونه آسیب‌ها و آفات حفظ و حمایت می‌فرماید؛ ولی ما نیز وظیفه داریم برای سلامتی آن حضرت بکوشیم و بدین وسیله اظهار عشق و ارادت خود را ابراز نمائیم. با تمام وجود او را بر خود مقدم بداریم و از این راه رضایت و نظر لطف او را نسبت به خود جلب نمائیم.
بر این اساس دعا و صدقه و… پیش از آنکه برای امام عصر (علیه السلام) فایده و اثر داشته باشد برای شخص دعا کننده تأثیر دارد.
د. نثار کردن صلوات با اضافه کردن عبارت «و عجل فرجهم» به دلبند زهرا
در دعایی که از امام حسن عسکری علیه السلام نقل شده در مورد امام عصر می‌خوانیم: «… َ الصَّلَاةُ عَلَی وَلِیِّ الْأَمْرِ الْمُنْتَظَرِ، اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَأَظْهِرْهُمْ وَ أَعِنَّا عَلَی اتِّبَاعِهِمْ وَ وِلاَیَتِهِمْ.»
از امام صادق علیه‌السلام نقل شده:
مَنْ قَالَ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ صَلَاةِ الظُّهْرِ- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِم؛ هر کس بعد از نماز صبح و پس از نماز ظهر بگوید: «اللّهمّ صلّ علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم»، نخواهد مُرد تا آنکه قائم آل محمّد را درک نماید. (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج ۱، ص ۳۶۸)
یکی از افراد از حضرت آیت‌الله بهجت تقاضا کرده بود که مشتاق زیارت حضرت حجة‌بن‌الحسن عجل الله تعالی فرجه هستم؛ از شما تقاضا دارم که مرا دعا کنید تا به این سعادت نائل شوم. ایشان در پاسخ فرموده بودند: زیاد صلوات به وجود مقدسش هدیه نمائید، همراه با دعای تعجیل فرجش.
گفتم که خدایا مرادی بفرست
طوفان زده ام راه نجاتی بفرست
فرمود که با زمزمه یا مهدی
نذر گل نرگس صلواتی بفرست
نکته مهم: اهدای صلوات و اهدای قرائت صد مرتبه سوره توحید به مادر امام زمان حضرت نرجس خاتون سلام الله علیها، برای جلب توجه حضرت بسیار تأثیرگذار و مجرب است.
دعا برای امام زمان
ه. دعا برای حضرت در نماز و به یاد ایشان بودن بعد از هر نماز
در آموزه‌های دینی دعا و مناجات و طلب مغفرت برای پدر و مادر، توفیق معنوی و ذخیره آخرتی برای هر انسان است که بسیاری از این راه به درجات بالاتر رسیده‌اند.
امام سجاد علیه السلام در دعای خود برای پدر و مادر می‌فرماید:
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی، وَ فِی إِنًی مِنْ آنَاءِ لَیلِی، وَ فِی کلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِی؛
خداوندا یاد آنان را در تعقیب نمازهایم، و در هیچ وقتی از اوقات شبم، و ساعتی از ساعات روزم از صفحه قلبم مزدای. (صحیفه سجادیه)
طبق روایات پیامبر و امام علی و به تبع آنها امام زمان علیه‌السلام پدر معنوی ما هستند؛ و یاد کردن پدر جز وظایف هر انسان است.
امام رضا علیه السلام در توصیف امام فرمودند: «الإِمامُ الأَنیسُ الرَّفیقُ، وَالوالِدُ الشَّفیقُ، وَالأَخُ الشَّقیقُ، وَالاُمُّ البَرَّةُ بِالوَلَدِ الصَّغیرِ؛ امام برای انسان‌ها، همدمی رفیق و پدری مهربان و برادری همانند و مادر نیکوکار به فرزند کوچکش است.» (کافی؛ ج ۱؛ ص ۲۰۰)
ظهور وقت و زمان مشخصی ندارد و ممکن است ناگهان صدای دلربای امام زمان (عج) طنین انداز شود، پس شیعه منتظر باید در تمام ابعاد زندگی خودسازی کند، هم در بعد عقیده و هم در بعد نفسانیات و اخلاق و هم در بعد عمل، چرا که نه شخص فاسد العقیده در حریم امام راه دارد و نه شخص فاسد الاخلاق و نه انسان آلوده به گناه
پدر در آسمان زندگی هر فرد، همچون خورشید تابان است که مهر و محبت و زندگی به او می بخشد، امام زمان (عج) نیز تجلّی رحمت خدا است که در وسعت سینه او، کران تا کران عشق به انسان‌ها موج می‌زند و غمخوار و دعاگوی مردم و پدری مهربان، همدمی دلسوز و همراهی خیرخواه برای منتظران ظهور است.
پیامبر اعظم (ص)، خود و مولا علی (ع) را پدران امت نامیدند و از طرفی فرمودند هر کس مورد عاق پدر خود واقع شود، من او را لعنت می‌کنم. امام هر زمان نیز پدر معنوی امت همان دوره هستند. در عصر غیبت، پدر معنوی ما امام عصر (عج) نیز هستند. ایشان در کنار ما حضور دارند و چه بلاها و خطرهایی را که با دعا و عنایت خود از ما دفع نکرده‌اند. همیشه حواس‌شان به فرزندان خود است؛ اما ما فرزندان، غفلت داریم؛ غافل هستیم که اهل‌بیت علیهم‌السلام فرموده‌اند حتی نمک غذای خود را از ما بخواهید، متوجه نیستیم که هر روز و هر لحظه برای سلامتی ایشان دعا کنیم، روزانه با ایشان صحبت و درد دل نمائیم، هر صبح به ایشان عرض سلام داشته باشیم و شب‌ها با یاد ایشان، چشم‌های خود را برهم بگذاریم.
امام حسن‌عسکری علیه‌السلام به واسطه پدران گرامی‌اش از رسول‌خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: سخت‌تر از یتیم جدا شده از پدر، یتیمی است که از امامش جدا شده و توانایی دستیابی به وی را ندارد. و حکم امامش را درباره مسائل دینی مورد ابتلاء نمی‌داند. آگاه باشید هر فرد ناآگاه به شریعت ما که از دیدار ما محروم است یتیمی است که در دامن عالمان شیعه جای دارد. آگاه باشید، هرکس وی را هدایت و راهنمایی کند و شریعت ما را به وی بیاموزد، در مقام رفیق اعلی با ما خواهد بود. (منبع: طبرسی؛ احتجاج، ج ۱، ص ۶۶)
۲. مهم‌ترین کار برای ظهور حضرت داشتن برنامه خودسازی و تهذیب نفس
ظهور وقت و زمان مشخصی ندارد و ممکن است ناگهان صدای دلربای امام زمان (عج) طنین انداز شود، پس شیعه منتظر باید در تمام ابعاد زندگی خودسازی کند، هم در بعد عقیده و هم در بعد نفسانیات و اخلاق و هم در بعد عمل، چرا که نه شخص فاسد العقیده در حریم امام راه دارد و نه شخص فاسد الاخلاق و نه انسان آلوده به گناه.
امام صادق علیه السلام: مَن سَرَّهُ أن یَکونَ مِن أصحابِ القائِمِ فَلیَنتَظِر وَلیَعمَل بِالوَرَعِ ومَحاسِنِ الأَخلاقِ وهُوَ مُنتَظِرٌ، فَإِن ماتَ وقامَ القائِمُ بَعدَهُ کانَ لَهُ مِنَ الأَجرِ مِثلُ أجرِ مَن أدرَکَهُ، فَجُدّوا وَانتَظِروا هَنیئًا لَکُم أیَّتُهَا العِصابَةُ المَرحومَةُ؛
هرکه دوست دارد از یاران قائم باشد، پس باید انتظار کشد و در حالی که منتظر است، پارسایی و اخلاق نیک را در پیش گیرد. اگر (با چنین حالتی) از دنیا برود و بعد از مرگ او، قائم قیام کند، همانند اجر کسی را دارد که قائم را درک کند. پس (در کار و عمل) بکوشید و منتظر باشید؛ گوارایتان باد ای جماعت مشمول رحمت. (الغیبة للنعمانیّ، ص ۲۰۰، ح ۱۶ عن أبی بصیر)
امام صادق علیه السلام نیز فرموده است: «هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم (عج) «سلاحی» مهیا کند- هر چند یک تیر باشد- خدای تعالی هر گاه بداند کسی چنین نیتی دارد، امید آن است که عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند «و از یاران و همراهانش قرار گیرد»».
ابوعبداللَّه جعفی نقل می‌کند: امام باقر علیه السلام به من فرمود: منتهای زمان مرزداری (مرابطه و جهاد) نزد شما چند روز است؟ عرض کردم: چهل روز؛ فرمود: ولی مرابطه ما، مرابطه‌ای است که همیشه هست».
علامه مجلسی در شرح این فرمایش می‌گوید: «بر شیعیان واجب است که خود را بر اطاعت امام بر حق و انتظار فرج او ملتزم سازند و برای یاری نمودنش مهیا باشند».
پس برای ظهور حضرت مهدی علیه السلام و یاری آن حضرت، باید در هر لحظه‌ای آماده بود و خود را مهیا نگه داشت و این شامل آمادگی نظامی، جسمانی و.. می‌شود؛ اما مهم‌تر از همه خودسازی و آمادگی فکری، علمی و سیاسی در عصر غیبت است؛ یعنی، باید از هر لحاظ، سطح توانایی‌های خود را بالا ببریم و شیعه لایقی برای امام خود باشیم.
بنابراین سربازی امام عصر نیاز به تلاش و خودسازی دارد تا انسان بتواند در رکاب امام بماند. مقام معظم رهبری در دیدار مردم به مناسبت نیمه شعبان در سال ۱۳۸۱ می‌فرماید: «انتظار به معنای این است که ما باید خود را برای سربازی امام زمان آماده کنیم؛ سربازی منجی بزرگی که می‌خواهد با تمام مراکز قدرت و فساد بین‌المللی مبارزه کند، احتیاج به خودسازی و آگاهی و روشن‌بینی دارد. ما نباید فکر کنیم که چون امام زمان خواهد آمد و دنیا را پر از عدل و داد خواهد کرد، امروز وظیفه‌ای نداریم؛ نه، بعکس، ما امروز وظیفه داریم در آن جهت حرکت کنیم تا برای ظهور آن بزرگوار آماده شویم. سربازیِ امام زمان، کار آسانی نیست.»
قدم‌هایی برای خودسازی برای یاری امام زمان
به نظر می‌رسد می‌توان قدم‌هایی برای خودسازی برای یاری امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف به شکل زیر برداشت:
الف. نماز اول وقت؛
ب. احترام به پدر و مادر
ج. قرائت دعای عهد یا زیارت حضرت مهدی (عج) بعد از نماز صبح
«للّٰهُمَّ بَلِّغْ مَوْلایَ صاحِبَ الزَّمانِ صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَیْهِ عَنْ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ، فِی مَشارِقِ الْأَرْضِ وَمَغارِبِها، وَبَرِّها وَبَحْرِها، وَسَهْلِها وَجَبَلِها، حَیِّهِمْ وَمَیِّتِهِمْ ….. اللّٰهُمَّ هٰذِهِ بَیْعَةٌ لَهُ فِی عُنُقِی إِلَیٰ یَوْمِ الْقِیَامَةِ»
د. صبر در تمام امور
امام صادق علیه السلام: اَلصَّبْرُ یُعَقِّبُ خَیْراً، فَاصْبِرُوا تَظْفُرُوا؛ عاقبت صبر و شکیبایی خیر است، بنابراین صبر کنید، تا پیروز شوید. (بحارالانوار: ج ۷۱، ص ۹۶)
ه. وفای به عهد با امام زمان (عج)
و. قرائت روزانه قرآن و هدیه امام عصر
ز. جلوگیری از پرخوری و پرخوابی و تلاش برای شب زنده داری
ح. پرداخت روزانه صدقه
ط. غیبت نکردن
ی. فرو بردن خشم
ک. ترک حسادت
ل. ترک دروغ
م. کنترل چشم
ن. دائم الوضو بودن
س. محاسبه نفس
در پایان از خدای متعال عاجزانه می‌خواهم:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ، الذَّابِّینَ عَنْهُ، الْمُسَارِعِینَ فِی حَوَائِجِهِ، الْمُمْتَثِلِینَ لِأَوَامِرِهِ، الْمُحَامِینَ عَنْهُ، الْمُسْتَشْهَدِینَ بَینَ یدَیهِ ….» اللهمَّ امْنُنْ عَلَیْنَا بِرِضَاهُ وَ هَبْ لَنَا رَأْفَتَهُ وَ رَحْمَتَهُ وَ دُعَاءَهُ وَ خَیْرَهُ.
