سمیه بخشی در خصوص تعریف رفتار جرأتمندانه در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: رفتار جراتمندانه عبارت است از بیان مناسب هر احساسی غیر از اضطراب، در حقیقت این نوع رفتار یک رفتار بین فردی بوده که شامل ابراز صادقانه و نسبتاً صادق افکار و احساسات است، به نحوی که از نظر اجتماعی مناسب بوده و احساسات و آسایش دیگران نیز در آن مد نظر باشد.
این روانشناس گفت: به طور کلی جراتمندی را می‌توان توانایی ابراز صادقانه نظرات، احساسات و نگرش‌ها بدون احساس اضطراب دانست، جراتمندی همچنین شامل دفاع فرد از حقوق خود است، به گونه‌ای که حقوق دیگران پایمال نشود.
بخشی در خصوص سبک‌های برقراری ارتباط، تصریح کرد: نخست رفتار پرخاشگرانه که در این نوع ارتباط فرد با تهدید کردن و تضییع حق دیگران توهین‌آمیز برخورد می‌کند، دیگری رفتار منفعلانه بوده که دراین نوع ارتباط نیز فرد با عذرخواهی افراطی و کوچک انگاری خود تمامی افکار، احساس‌ها و حقوق شخصی خود را به نفع طرف مقابل نادیده می‌گیرد.
وی با بیان اینکه ارتباط جرأتمندانه گونه‌ای از ارتباط است که در آن هر احساسی به جزء اضطراب به‌راحتی ابراز شده و نتیجه آن حرکت به سوی اهداف و مقاصد شخصی بدون ضایع کردن حق دیگران است، افزود: رفتار جرأتمندانه به فرد کمک می‌کند که بتواند احساسات خود را ابراز دهد، روابط خود را بهبود بخشد، اعتراض کند، نظر خود را بیان کند، درخواست کند، نه بگوید، به خود اطمینان داشته‌باشد، اعتماد به‌نفس خود را افزایش دهد، احترام دیگران را نیز جلب کند، توانایی تصمیم‌گیری خود را بهبود بخشد و حقوق خود را حفظ کند.
مشکلات ناشی از جراتمند نبودن کدام است؟
بخشی در خصوص مشکلات ناشی از جراتمند نبودن، گفت: افسردگی، رنجیدگی، ناکامی، انفجار خشم، اضطراب و به‌دنبال آن اجتناب، ضعف در روابط بین فردی، مشکلات جسمانی و مشکلات مربوط به فرزندپروری از نداشتن مهارت جراتمند بودن حاصل می‌شود.
این روانشناس با اشاره به انواع رفتارهای جرأتمندانه گفت: بیان احساسات مثبت و منفی، قبول نکردن و مقاومت در برابر خواسته های نابجای دیگران و ابراز نظرات شخصی است.
وی موانع شناختی جرأت‌مندی را ترس از دست دادن روابط یا آسیب زدن به رابطه با فرد مقابل دانست و افزود: احساس گناه در مورد نه گفتن و رنجیدن یا ناراحت شدن دیگران، اعتقاد به اینکه اگر از قبول درخواست دیگران سرباز زند آدم خودخواهی است، احساس مهم و باارزش بودن در مواقعی که درخواستی از فرد می‌شود، اعتقاد به اینکه همیشه باید دیگران را از خود راضی و خوشحال نگه دارد، اعتقاد به اینکه صحیح نیست خواسته‌های خود را بر خواسته‌های دیگران ترجیح داده و اعتقاد به اینکه اگر کسی صحبتی را بیان یا کاری انجام داد که باعث ناراحتی شود، نباید چیزی بگوییم و اگر این کار ادامه پیدا کرد بهتر است فقط سعی کنیم از او فاصله بگیریم که این مسائل از مهم‌ترین موانع شناختی جراتمندی است.
بخشی در خصوص گام‌های لازم برای تغییر رفتار، بیان کرد: شناخت و ارزیابی باورهای ناکارآمد، بررسی پیامدهای رفتار غیرجرأت‌مندانه، انجام رفتار جرأتمندانه از مهم‌ترین قدم‌ها برای رسیدن به حس جراتمندی است.
مراحل انجام رفتار جراتمندانه
این روانشناس در خصوص مراحل انجام رفتار جرأتمندانه، گفت: زمان و مکان مناسبی را انتخاب کنید، سعی کنید احساس فرد مقابل را منعکس کرده و با او تا حدی همدلی کنید، رفتار موردنظر و احساسی خود را در مورد آن به‌طور واضح بیان کنید، از پیام “من” استفاده کرده و از سرزنش فرد مقابل یا برچسب زدن به او خودداری کنید, تغییر مورد نظر و آنچه را که می‌خواهید بیان کنید و در مواردی که اعتراض کرده یا می‌خواهید “نه” بگویید، می‌توانید پیامد ادامه دادن به رفتار قبلی را بیان کنید.
وی با بیان توصیه‌های مهمی برای ” نه” گفتن، ادامه داد: مطمئن شوید که چه می‌خواهید، آیا می‌خواهید بگویید “بله” یا “نه”. اگر مطمئن نیستید بگویید که باید در مورد آن فکر کنید و زمانی را برای دادن پاسخ خود مشخص کنید.
بخشی گفت: اگر مطمئن نیستید که چه چیزی از شما خواسته شده، توضیح بیشتری بخواهید و تا جایی‌که می‌توانید پاسخ کوتاهی داده و از دادن توضیحات طولانی و آوردن دلایل زیاد خودداری کنید.
وی بیان کرد: از عباراتی با ضمیر “من” استفاده کنید و به‌جای سرزنش یا محکوم کردن دیگری به مطرح کردن موضوع بپردازید، همچنین به جای عباراتی مانند “فکر نمی‌کنم بتوانم ….” از کلمه “نه” استفاده کنید.
بخشی یادآور شد: درخواست خود را به‌صورت واضح و مستقیم بیان کنید، سعی کنید حرکات غیر کلامی‌تان با پیامی که می‌دهید همخوانی داشته باشد و به‌جای گفتن “نمی‌توانم” ، بگویید “این کار را نخواهم کرد”.
وی با بیان اینکه گاهی مجبورید امتناع خود از انجام آن کار را چند بار تکرار کنید، توضیح داد: در این صورت به جای اینکه هر بار دلیل جدیدی بیاورید، “نه” گفته و همان دلیل قبلی را تکرار کنید، همچنین اگر علی‌رغم اینکه چند بار نه گفتید فرد مقابل به اصرار خود ادامه داد، سکوت کرده یا موضوع صحبت را تغییر دهید، البته در موارد بحرانی حتی می‌توانید به گفت‌وگوی خود پایان دهید.
این روانشناس با اشاره به اینکه افراد منفعل گاهی حتی زمانی‌که با چیزی مخالف هستند، برای آرام نگه داشتن شرایط، تظاهر به موافقت می‌کنند، گفت: این افراد برای مثال لبخند زده، سرشان را تکان داده یا به‌دقت گوش می‌کنند، درحالی که لازم است به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم مخالفت خود را نشان دهند.
به عقیده وی، لزومی ندارد که احساس گناه کرد، شما رسالت ندارید به هر قیمتی که شده تمام مشکلات دیگران را حل کرده یا همه را خوشحال کنید.
بخشی خاطرنشان کرد: اگر حتما می خواهید به فرد مقابل کمک کنید، می‌توانید پیشنهاد خود را به او بگویید چراکه باید در نظر داشت که رفتار جرأتمندانه همیشه ضرورتا فرد را در رسیدن به اهداف خود موفق نمی‌سازد.
انتهای پیام
