همشهری آنلاین– سمیرا باباجانپور : وقتی حکومت پهلوی زمام سلطنت کشور را بعد از قاجار به دست گرفت، سعی کرد سیاق جدیدی در حکومت و سبک زندگی ایجاد کند. ازاین‌رو پهلوی اول برخلاف شاهان قاجار در کاخ و عمارت های معروف گلستان مستقر نشد و در زمین‌های برجای‌مانده از شاهزاده‌های قجری در محدوده محله‌های امیریه و منیریه عمارت سلطنتی کاخ مرمر را ساخت؛ کاخی که اهالی محلی در ابتدا به آن نام «کاخ سردرسنگی» نهاده بودند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
حاج محمدتقی قدس محمدی، از اهالی قدیمی محله امیریه درباره روزهایی که کاخ مرمر ساخته شد می‌گوید: «پدربزرگ مرحومم به نام علی مشهدی یکی از مصالح‌فروشان قدیمی تهران بود. بسیاری از مصالح ساخت این کاخ از مصالح‌فروشی او تأمین می‌شد. پدرم، مرحوم کربلایی صادق به همراه دوستانش که آن روزها نوجوان بودند مصالح را بار اسب و الاغ می‌کردند و از مصالح‌فروشی پدربزرگم به سمت کاخ می‌بردند. آن روزها به این کاخ سردرسنگی می‌گفتند، چون بیشتر مصالحش از سنگ بود و ورودی‌اش سردر سنگی زیبایی داشت.»
کاخ مرمر سال از سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۶ برای زندگی شخصی خاندان پهلوی ساخته شد. این کاخ جدا از همه وقایع سیاسی که در تاریخ خود جای داده است ازنظر معماری یکی از باشکوه‌ترین کاخ‌های تهران محسوب می‌شود؛ معماری برگرفته از سبک شرقی و غربی که لئون تادوسیان، معمار ایرانی ارمنی در کنار معماران معروف ایرانی بخش‌های مختلف آن را ساختند. کاشی‌کاری‌های خاص و منبت‌کاری‌های بی‌نظیر و کف‌پوش‌های مرمری کاخ، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. از جذابیت‌های معماری کاخ مرمر گنبد آن است که به دست حسین لرزاده، معمار معروف تهرانی، به سبک گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان کاشی‌کاری شد. از میان تالارها و ایوان‌های مختلف کاخ، تالار آیینه جذابیت منحصربه‌فردی دارد. این تالار یکی از بهترین تالارهای آیینه در ایران به شمار می‌آید و استادانی همچون رضا آذرفشان، استاد جعفرخان کاشانی، استاد حسین عبدالباقی کاشانی، استاد شیخ حسین کیانفر، استاد کریم منیجه (منیژه)، استاد حسین چپ و استاد الباقی از هنرمندانی بودند که در ساخت تالار آیینه نقش داشتند.
محمدتقی قدس محمدی درباره نام‌گذاری این کاخ به کاخ مرمر می‌گوید: «ورودی و سردر کاخ از سنگ بود و دو مجسمه سرباز هخامنشی در دو سوی آن قرار داشت که البته بعدها تخریب شد. اهالی بومی به کاخ، کاخ سردرسنگی می‌گفتند، ولی به دلیل استفاده از مرمرهای سبزرنگ به کاخ مرمر معروف شد.»
کاخ مرمر در سال ۱۳۵۵ به موزه تغییر کاربری داد و به «موزه پهلوی» معروف شد. این موزه تا سال ۱۳۵۷ و سقوط نظام پهلوی به کار خود ادامه داد؛ اما پس از انقلاب در اختیار نهادهای دولتی قرار گرفت و درنهایت در سال ۱۳۹۸ با نام «موزهٔ هنر ایران» در دسترس عموم قرار گرفت.
