چند ساعتی از غروب گذشته که وارد محوطه مجموعه ادارات نواب می‌شوم. در تاریکی شب محوطه خالی از هر تردد و جنب وجوشی است، اما چراغ‌های ساختمان اداره کل حفاظت محیط زیست قزوین از دور روشن است. کمی بعد مدیرکل، معاون، رؤسای ادارات در محوطه این اداره دورهم جمع می‌شوند تا مأموریت دیگری را در دل شب آغاز کنند.
نزدیک به ساعت ۹ شب سوار ماشین‌ها می‌شویم و به سمت «شهرک صنعتی لیا» راه می‌افتیم. از میان باغستان‌های ضلع جنوبی شهر به سمت بوئین‌زهرا از قزوین خارج می‌شویم و اسدالله هاشمی؛ مدیرکل حفاظت محیط زیست در مجاورت درختان بادام و پسته سنتی این زیست بوم غنی، درباره میزان حقآبه دریاچه فدک صحبت می‌کند.
آبی که بیش از هزار سال است سهم باغستان‌های ضلع شرقی شهر بوده و حالا به دریاچه مصنوعی اختصاص داده شده است. او درباره حقآبه این دریاچه به صورت کتبی از شهردار و اداره آب منطقه‌ای طرح سؤال کرده است، از آب منطقه‌ای جوابی نگرفته و از سوی شهردار نیز پاسخ شفافی دریافت نکرده است.
با اینکه نیمه شب اواخر مهر ماه است، اما دمای هوا افت قابل توجهی دارد، چه برسد به منطقه بوئین‌زهرا که باد با سرعت بیشتری می‌وزد و سرما را دوچندان می‌کند.
محمدرضا محمدحسینی، مدیر عامل شهرک صنعتی لیا وسعت این شهرک را ۶۱۰ هکتار می‌داند و می‌گوید تعداد ۶۶۱ واحد صنعتی در این شهرک دارای مجوز فعالیت هستند که ۴۱۳ واحد مورد بهره‌برداری قرار گرفته و از این میان ۳۹۶ واحد فعال و ۱۷ واحد غیرفعال هستند.
سعید میرزاحسینی؛ معاون منابع انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست قزوین نیز از طرح توسعه ۹۰ هکتاری این شهرک خبر می‌دهد و مدیرکل به او تأکید می‌کند: نظارت کنید که در این طرح توسعه صنایع شیمیایی و فلزی دیده نشود و من متوجه می‌شوم از آنجایی که شهرک صنعتی لیا در ۲۰ کیلومتری شهر قزوین یعنی در حریم شهر واقع است، ضوابط متفاوتی برای صدور مجوز صنایع دارد.
در واقع از سال ۷۵ با ایجاد ضوابط قانونی سختگیرانه‌تر، مجوز برای صنایع آلاینده در نزدیکی مناطق مسکونی صادر نشده است و تنها صنایع با آلایندگی کمتر از رده سه، مجاز به فعالیت در نزدیکی مناطق مسکونی هستند، بنابراین صدور مجوزهای جدید باید از این منظر بررسی شود.
نزدیک به شهرک صنعتی لیا باد سرد شدت می‌گیرد و در فضا می‌پیچد و بوی نامطبوع و انواع آلایندگی‌ها را به پیشوازمان می‌آورد.
به گزارش ایسنا، در این بازدید سرزده در بررسی اولین واحد صنعتی، در بزرگ کارخانه باز می‌شود و مأموران حفاظت محیط زیست بلافاصله در محوطه این کارخانه از ماشین‌ها پیاده می‌شوند و وارد سوله اصلی می‌شوند، از میان محفظه‌های فلزی بزرگ نگهداری گاز CNG عبور می‌کنیم و در انتهای دیگر سالن از در خارج می‌شویم، محوطه پشت سوله تاریک است و از یک مخزن بزرگ بخارات با فشار خارج می‌شود.
هاشمی از مسئول شیفت شب درباره بخار اسید خروجی از دودکش سؤال می‌پرسد و در جواب انکار او، رد این اسید را جویا می‌شود، اما جواب قانع کننده‌ای نمی‌گیرد.
روی لباس مدیرکل نوشته است: «ضابط دادگستری» و به استناد ماده ۱۶ قوانین محیط زیستی، صنایع موظفند مسیر را برای بازدید و نمونه‌برداری مأموران حفاظت محیط زیست فراهم کنند، اما مسئول شیفت شب با آوردن بهانه‌هایی سعی می‌کند مانع گروه پایش شود و هاشمی می‌گوید: با ارسال نامه به دادستان، این واحد اخطاریه عدم وجود دسترسی ایمن برای کارشناسان این اداره کل را دریافت می‌کند.
مسئول ایمنی این کارخانه در گفت‌وگو با ایسنا ادعا می‌کند که تمام موارد آلایندگی این کارخانه در حد مجاز است و معتقد است که مسئولان HSE ضامن سلامت افراد و محیط زیست هستند و این شرکت دارای گواهی‌های لازم ایمنی و سلامتی است و تنها به خاطر عدم هماهنگی است که امکان نمونه‌برداری فراهم نبوده است.
با این حال کیانوش کاکاوند، رئیس گروه پایش اداره کل حفاظت محیط زیست قزوین از شکایت‌ها به خاطر وجود ذرات موجود در خروجی اگزوزهای خط کوره آنیل و پلاسمای این کارخانه خبر می‌دهد. همچنین آلودگی خط تولید را در بخش عملیات سطحی حاصل از شست‌وشوی قطعات در وان‌های اسید و خروجی دودکش خط می‌داند که به علت عدم دسترسی در این پایش نمونه‌برداری از آن انجام نمی‌شود.
کارشناسان اداره حفاظت محیط زیست می‌توانند حتی بدون نمونه‌برداری وجود اسید، ترکیبات آن و حدود تخطی از حد استاندارد را در فضای کارخانه متوجه شوند، اسیدی که حالا من هم در نتیجه همراهیم با این تیم می‌توانم در باد سردی که به صورتم می‌خورد و ریه‌ام را پر می‌کند، تشخیص دهم.
کارخانه را به سمت واحد صنعتی بعدی ترک می‌کنیم.
استقرار ۳۷۰۰ واحد صنعتی در استان قزوین
غلامرضا جهان‌تیغ؛ رئیس اداره حراست اداره کل محیط زیست در مورد پایش‌های شبانه توضیح می‌دهد: با اینکه تعداد کارخانه‌های استان زیاد است و به حدود ۳۷۰۰ واحد می‌رسد، اما خوشبختانه خیالمان راحت است که رئیس اداره پایش پیش از این نیروی عملیاتی بوده و ۲۰ سال در این حوزه سابقه دارد و به کار مسلط است.
مدیرکل محیط زیست نیز تائید می‌کند: خوشبختانه ایشان آدم علاقمندی است و تخصص لازم را دارد و ضعف ما در این بخش تنها به خاطر کمبود نیرو است؛ هاشمی ادامه می‌دهد: سال گذشته سعی کردیم این مشکل را تا حدی برطرف کنیم و به این گروه چند عضو اضافه شد، تجهیزات به اندازه ۵۰ میلیارد ریال به روز شد و حالا با این افزایش نیرو، مأموریت‌ها توسط دو تیم مجزا اجرا می‌شود که سختی کار این تیم را کم کرده است.
وی با تأکید بر اینکه تیم پایش امروز قوی‌تر و با دقت‌تر از گذشته عمل می‌کند، می‌گوید: تنها در ۶ ماه نخست سال جاری، به اندازه دو برابر ۱۲ ماه سال گذشته تعداد پایش و نظارت بیشتر شده و علاوه بر این در سهمیه استخدامی نیز استخدام کارشناس برای این بخش در نظر گرفته شده است.
استفاده از تکنولوژی روز؛ کاهش آلایندگی و مصرف سوخت
کارخانه بعدی تولید شیشه‌های آزمایشگاهی و دارویی است، با تیم سه نفره پایش در مسیر دسترسی به خروجی دودکش همراه می‌شوم. گوشه‌ای دور و تاریک از فضای اصلی کارخانه روی نردبانی نسبتاً بلند، محمد شریفیان، کارشناس مسئول اداره پایش، لوله prob دستگاه سنجش آلایندگی را از دریچه مخصوصی در یک سوم انتهایی دودکش وارد می‌کند و مدتی در معرض این دود و آلودگی منتظر می‌ماند تا دستگاه نتیجه نمونه‌برداری از دودکش نصب شده روی کوره‌های در حال ذوب با دمای بیش از ۱۰۰۰ درجه را نشان دهد.
در همین مدت کاکاوند برایم توضیح می‌دهد که این شرکت تنها شرکت تولید شیشه در ایران است که از تکنولوژی اکسیژن‌سوز استفاده می‌کند، در واقع دمای کوره با اکسیژن خالص سازی شده تنظیم و باعث کاهش چشمگیر مصرف گاز و میزان آلایندگی می‌شود.
نتیجه نمونه‌برداری از میزان بخارات و غلظت ذرات که در لحظه روی دستگاه نمایش داده می‌شود نیز این موضوع را تائید می‌کند، چراکه استاندارد اکسیژن موجود در مخازن خروجی تولید شیشه ۱۴۰۰ میلی‌گرم بر مترمکعب است، اما اینجا این مقدار۷۸۰ است. متوجه می‌شوم که تأکید بر استفاده از تکنولوژی روز در صنایع تا چه میزان اهمیت دارد، هاشمی پیش‌تر از آسیب پنهان تحریم‌ها به محیط زیست گفته بود، آسیبی که به خاطر قیمت بالا و محدودیت واردات تجهیزات به‌روز و با تکنولوژی بالا ایجاد شده است.
بررسی‌ها در این واحد صنعتی این ادعا را تائید می‌کند که تا چه میزان استفاده از صنایع به‌روز می‌تواند میزان آلایندگی را کاهش دهد.
بلاخره بعد از سه شب حضورم در برنامه‌های پایش و بازدید از ۱۲ واحد صنعتی، به یک واحد صنعتی برخوردم که به واسطه استفاده از تکنولوژی روز و اهمیت محیط زیست برای مدیرانش، میزان آلایندگی خیلی کمتری از حد مجاز داشت، نفس راحتی می‌کشم و امیدوارم این نتایج باعث شود کمی از خستگی پایش‌ها از تن محیط زیستی‌ها در برود.
با کمی خوشحالی و رضایت، حالا راحت‌تر می‌شود سرمای هوا و آلودگی را که دیگر به مغز استخوانمان رسیده تحمل کنیم.
دوباره سوار ماشین‌ها می‌شویم و به سوی واحد صنعتی بعدی حرکت می‌کنیم.
اسید در هوای تنفسی
کارخانه بعدی در زمان بازدید غیرفعال است. واحدی که معضل اصلی آن انتشار بخارات اسیدی است، این صنعت لوله‌های فلزی گالوانیزه تولید می‌کند که قدمت احداث آن به قبل از وضع قوانین سختگیرانه محیط زیست برای صنایع برمی‌گردد و در واقع آلایندگی گازهای منتشر شده از این واحد بیش از حد مجاز است.
در سوله بزرگ این واحد، لوله‌های فلزی گالوانیزه ابتدا درون حوضچه‌های موازی با اسید کلریدریک شست‌وشو داده می‌شوند و بعد در سالن دیگر به وسیله غوطه‌ور شدن در حوضچه‌های روی، گالوانیزه می‌شوند. در حالی که کارخانه تعطیل است اما هنوز از حوضچه‌ها بخار اسید بلند می‌شود.
با وجود الزام اداره کل حفاظت محیط زیست استان به بسته بودن تمام درها و جداره‌ها موقع فعال بودن کارخانه اما این سوله حتی سقف مناسبی ندارد.
کاکاوند توضیح می‌دهد که واحد همسایه این صنعت، قبلاً از آن شکایت کرده و خسارتی هم بابت آسیب‌های آلایندگی این واحد بر روی تولیداتش دریافت کرده است.
حوضچه‌ها، قطعات، محفظه‌ها، ابزار و تجهیزات همگی زنگ زده و مستهلک هستند، در و دیوار سوله‌ها رو به خرابی رفته و در وضعیت نامناسبی قرار دارد و تأسیسات باید جدید و جایگزین شوند، اما به محض ورودم به این مخروبه که از آلاینده‌ترین واحدهای این شهرک است، دیده بودم که در سقف این سوله‌ها پرنده‌ها از لانه بیرون آمده و به پرواز درآمدند، احتمالا این موجودات آخرین گروهی از جانداران هستند که بابت آلایندگی‌ها و آزاری که انسان برای خودش، دیگر جانداران و طبیعت ایجاد می‌کند، از او روی برمی‌گردانند.
احمد زارعی؛ رئیس اداره شهرستان قزوین، درباره این واحد صنعتی توضیح می‌دهد: قبلاً هم در این واحد به بهانه اشتغال کارگران سعی شده تا موانعی برای تعطیلی ایجاد شود، در نهایت من یک بار آمدم و سیستم را قطع کردم و به کارگران گفتم باور کنید این کار به نفع خودتان است. هاشمی هم سری تکان می‌دهد و می‌گوید: کارگران واحدهای اسیدی بیشترین آسیب را می‌بینند.
بارها در پایش‌ها شنیده‌ام که آلایندگی یک واحد صنعتی اول از همه برای کارگران همان کارخانه بیماری و مشکل ایجاد می‌کند، اما شاهد بوده‌ام که همین کارگران مأموران حفاظت محیط زیست را به چشم مزاحم می‌بینند، به نظر می‌رسد طمع کارفرمایان باعث شده، ذهن کارگر با ترس از تعطیلی کارخانه و بیکاری پر شود و تقصیر را هم به گردن محیط زیست بیندازند و باعث شوند تا کارگران از سرکشی‌ها و پایش‌های محیط زیست دل خوشی نداشته باشند.
کاکاوند درباره آسیب‌های قرار گرفتن در معرض بخارات اسیدی اینطور توضیح می‌دهد: اسید کلریدریک گازی اسیدی و خورنده است که استنشاق غلظت‌های بالای آن باعث تحریک شدید مخاط بینی، حلق و ریه می‌شود. علائم تماس با این اسید، سوزش و تحریک بینی، گلو و چشم و در موارد تماس بیشتر باعث کاهش سطح هشیاری می‌شود. به گفته کاکاوند ایجاد بیماری‌هایی از جمله برونشیت شیمیایی و نارسایی شدید ریوی از عوارض استنشاق این اسید است.
بیرون از سوله‌ها و در محوطه کارخانه مخزن بزرگ عمودی را با حجم ۴۰ هزار لیتر می‌بینم که تنها تماشای ظاهر فرسوده و زنگ‌زده آن برای محیطزیستی‌ها ایجاد نگرانی می‌کند. هاشمی و زارعی در مقابل این مخزن به خاطر می‌آورند که یک بار در یکی از شهرک‌های صنعتی یک تانکر اسید منفجر شد و تا چندین شرکت اطرافش متأثر از این انفجار و در معرض اسید قرار گرفته بودند.
شنیدن این فاجعه به خودی خود ترسناک است، چه برسد به اینکه کارگری باشی که در آن موقعیت مجبور به کار کردن است. برای جلوگیری از تکرار این فاجعه هاشمی بر تعویض هرچه سریعتر این مخزن تأکید می‌کند. با اینکه کارخانه تعطیل است، اما بعد از خروج از آن همگی احساس سردرد داریم.
بازچرخانی آب در تصفیه خانه
دوباره در مسیر رسیدن به تصفیه خانه شهرک لیا، مدت کوتاهی در گرمای ماشین‌ها از باد و سرما پناه می‌گیریم و با رسیدن به محوطه تصفیه‌خانه بزرگ لیا و قدم زدن در میان حوضچه‌های مختلف، دوباره سرما به تنمان می‌نشیند. این تصفیه‌خانه بزرگ دارای ظرفیت ورودی ۲۲۰۰ متر مکعب در روز است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست، قزوین را چهارمین استان صنعتی کشور می‌داند و می‌گوید: اصلی‌ترین چالش قزوین بارگزاری بیش از حد صنایع است و در مرحله بعدی عدم رعایت آمایش سرزمین در این بارگزاری. او سومین مشکل استان را کاهش منابع آب زیر زمینی برمی‌شمارد و اضافه می‌کند: در حالی که همچنان شاهد بارگذاری صنایع هستیم و خشکسالی و تغییر اقلیم منابع آب زیرزمین را کاهش داده اما خبری از رعایت موازین آمایش سرزمین نیست.
هاشمی در خصوص اقدامات انجام شده برای رفع این معضل‌ها توضیح می‌دهد: با تلاش نیروهای حفاظت محیط زیست استان، کارهایی در راستای تصفیه، کنترل و بازچرخانی پساب صنعتی در این تصفیه‌خانه انجام شده و در حوزه التزام واحدها به رعایت مسائل زیست محیطی نیز تلاش‌های خوبی از طرف این اداره کل صورت گرفته است و همچنین در حوزه پسماند نیز اقدامات امید بخش و حرکت رو به جلو است.
وی ضمن قدردانی از همکاری مدیریت شهرک صنعتی لیا بیان می‌کند: با توجه به معضل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، سعی کردیم تا برداشت از منابع آب زیرزمینی را کاهش دهیم، در این راستا شهرک صنعتی لیا در قزوین اولین شهرکی است که با نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست قزوین با بازچرخانی پسآب در تصفیه‌خانه کمک می‌کند تا برداشتی از منابع زیرزمینی توسط صنایع این شهرک صورت نگیرد.
با شنیدن این خبر امیدوارکننده از کنار حوضچه‌های مختلف با مواد مختلف می‌گذریم، در بعضی لجن خشک شده را می‌بینم که جزو پسماندهای ویژه صنعتی مدیریت می‌شود، هرچه از شب می‌گذرد سرمای هوا و وزش باد بیشتر می‌شود.
بعد از بازدید تصفیه خانه، برای ورود به بخش دیگری از این شهرک صنعتی به نام «پارک لیا» با در بسته مواجه می‌شویم؛ تا تماس برقرار شود و نگهبان در را باز کند، مدیر شهرک صنعتی از کنترل سختگیرانه این محدوده می‌گوید و توضیح می‌دهد که این محدوده مدتی آنقدر ناامن شده بود که گاهی دزدان مسلح برای بردن کابل و لوله‌ها می‌آمدند! اما الان با کنترل ورود و خروج و استقرار نیروی انتظامی و گشت مدام، امنیت دوباره ایجاد شده است.
بلاخره وارد محوطه می‌شویم و با آنکه بیشتر کارخانه‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی یا مسائل دیگر تولیدشان کم شده یا تعطیل هستند، اما دود از اغلب دودکش‌ها بیرون می‌آید؛ از کنار کارخانه تولید مواد شوینده عبور می‌کنیم و هاشمی اشاره می‌کند که ۶۰ درصد شوینده‌های کشور در قزوین تولید می‌شود.
صنعتی که اینجا به آن مراجعه می‌کنیم شکایت محلی زیادی دارد
تا نگهبان از خواب بیدار شود و در را باز کند منتظر می‌مانیم. سرو صدای سگ‌های نگهبان در صدای مبهم وزش باد می‌پیچد، انتهای مسیر منتهی به این کارخانه در تاریکی شب معلوم نیست. متأسفانه برخلاف شهر صنعتی البرز که اغلب صنایع آن از گذشته موظف هستند تا مسئولیتشان در قبال محیط زیست را با ایجاد فضای سبز ادا کنند اما در شهرک صنعتی لیا فضای سبزی دیده نمی‌شود و مناظر اغلب خاکی و آسمان پر از دودهای آلاینده است.
بالاخره در کشویی با صدای گوش‌خراش کشیده شدن آهن‌ها روی هم باز می‌شود و ماشین‌های محیط زیست وارد محوطه واحد صنعتی می‌شوند. سوختن گاز و ایجاد بخارات اسیدی و گوگرد در این کارخانه به قدری است که اگر روی خروجی‌های خط تولید کارخانه سیستم‌های کنترلی نصب نباشد، آلایندگی آن دامن تمام منطقه را می‌گیرد.
زارعی توضیح می‌دهد که این واحد یک بار تا مرحله تعطیلی پیش رفته ولی اصلاحاتی را انجام داده که باعث تجدید نظر در حکمش شده است. اما بخارات و دود اینجا به حدی است که همسایه‌های این واحد در محوطه نمی‌توانند نفس بکشند. بررسی‌ها و نمونه‌برداری‌ها انجام می‌شود و در نهایت از این محوطه پر از آلودگی خارج می‌شویم و مقابل خروجی بعدی هاشمی طبق معمول از راننده‌اش می‌خواهد به نگهبان خسته نباشید، بگوید.
دو واحد دیگر با شدت آلایندگی بالا هم در این شب بررسی می‌شوند که یکی از این واحدها مسیر نمونه‌گیری سخت و مرتفعی دارد که در تاریکی شب تاحدودی هم خطرناک است و در نهایت مأموریت با سردرد ناشی از حضور در محیط‌های آلوده که حالا شدت هم گرفته است، به پایان می‌رسد.
مسیر آمده را به سمت قزوین از جاده میان باغستان‌های جنوب شهر برمی‌گردیم، باغستانی که با وجود انواع دست‌اندازی‌های مدیران شهری در دوره‌های مختلف، اما همچنان ریه‌های تنفسی شهر است و مانند سدی در برابر آلودگی عمل می‌کند و اگر نبود، دود کارخانه‌ها شهر را بلعیده بود.
هاشمی بیان می‌کند: در عمده صنایع بزرگ استان که آلایندگی‌های خاصی داشتند بر اثر پایش منظم، پیگیری‌ها و فرهنگسازی، تغییرات اساسی صورت گرفته است، به عقیده مدیرکل محیط زیست استان در حال حاضر ابر چالش صنایع آلاینده استان مربوط به نیروگاه شهید رجایی است که تلاش‌های سازمان و اداره کل حفاظت محیط زیست به ورود مازوت کم سولفور منجر شده و مکاتبات اداره کل نیز منجر به افزایش سهمیه گاز نیروگاه شده است.
وی در این خصوص ابراز امیدواری می‌کند که با وجود تلاش‌های شبانه‌روزی نیروهای این اداره مشکلات زیست محیطی کاهش یابد. هاشمی با تأکید بر اینکه باید به سمت کاهش آلایندگی برویم تا آسیبی که به طبیعتمان وارد شده جبران شود، راهکار را حضور مؤثر و مطالبه‌گری مردم، تشکل‌ها و آموزش مدون نسل‌های بعدی می‌داند.
امیرحسین، سرباز امریه اداره حفاظت محیط زیست، یکی از اعضای گروه پایش است، با وجود اینکه او تحصیل کرده رشته بهداشت‌حرفه‌ای است، اما اطلاعات و دانش خوبی از همراهی با تیم پایش به دست آورده است.
او در حاشیه این پایش برایم می‌گوید که خیلی به این کار علاقه دارد و برایش پر از هیجان است، همینطور علاقه زیادی به مسائل محیط زیستی و رفع چالش‌های آن دارد، ولی حتی با وجود تمایل این اداره کل برای جذب این نیرو بعد از اتمام مدت سربازی، او به خاطر درآمد پایین نمی‌خواهد در این اداره استخدام شود.
پیش از این هم شنیده بودم که بسیاری از تحصیلکرده‌های این رشته تمایل بیشتری دارند که در ادارات دیگر مشغول به کار شوند، چرا که سختی کار محیط زیست بالا و درآمدش پایین است.
بعد از صحبت‌هایم با این جوان، به تک تک افراد حاضر در پایش نگاه می‌کنم که بعد از ساعت اداری، به جای گذراندن زمان در کنار خانواده در این مأموریت پنج ساعته حاضر شده‌اند و به نظرم می‌رسد فقط تعهد بالا و عشق به کشور، محیط زیست و مردم است که می‌تواند باعث این تلاش غیورانه و از خودگذشتگی شود.
به گزارش ایسنا، اسدالله هاشمی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان، غلامرضا جهان تیغ؛ رئیس اداره حراست، سعید میرزاحسینی؛ معاون محیط زیست انسانی اداره کل، کیانوش کاکاوند؛ رئیس اداره پایش و آزمایشگاه، احمد زارعی؛ رئیس اداره شهرستان قزوین، مهدی طاهری؛ فرمانده یگان حفاظت کل، سعید محمدی؛ رئیس اداره روابط عمومی، محمد شریفیان، محمد علیزاده؛ کارشناسان مسئول اداره پایش و امین قبادی کارشناس مسئول اداره پایش شهرستان قزوین، محمد اسلامی، رضا کیال قزوینی و همچنین امیرحسین نقی‌پور کارشناس امریه اداره پایش اداره کل از اعضای همراه در این پایش بودند که قهرمانان بی‌ادعا و سرمایه‌های اصلی امروز کشور ما هستند.
انتهای پیام
